230.  اصلی ترین بخش از اندیشه وباور دینی هر مسلمان چیست؟ص19

الف) انس با قرآن□               ب) ارتباط با قرآن■    ج) ایمان به خدا□د) تعامل با قرآن  □

231.  کدام گزینه مراتب تدریجی انس با قرآن را بیان می کند؟ص19-24

الف) گوش دادن ونظر دادن-تلاوت قرآن-درک معانی ومفاهیم قرآن-تفسیر قرآن-تدبر در قران■

ب) تلاوت قرآن-درک معانی ومفاهیم قرآن-تدبر در قرآن-گوش دادن و نظر کردن-تفسی قرآن□

ج) گوش دادن ونظر کردن-تلاوت قرآن-تفسیر فرآن-تدبر در قرآن-درک معانی ومفاهیم قرآن □

د) تفسیر قرآن-تدبر در قرآن-گوش دادن ونظر کردن-تلاوت قرآن-درک معانی ومفاهیم قرآن □

232.  نخستین وعام ترین مرتبه ی انس و ارتباط با قرآن ....... است.ص19

الف) تلاوت□  ب) استماع      □       ج) تفسیر        □د) درک معانی ومفاهیم قرآن■

233.  کدامیک ازمواد زیرمهم ترین زمینه لازم برای گام نهادن درمرحله ی درمعانی ومفاهیم قرآن است؟ص22

الف) آشنایی با زبان وادبیات عرب وآگاهی از لغات ومفردات الفاظ قرآن□

ب) ترجمه های قرآن ومطالعه دقیق آنها□

ج) انس وارتباط آگاهانه وهدفمند با قرآن■

د) تفسیر قرآن□

234.  این تعریف در تشریح کدام یک از مراتب تدریجی انس با قرآن بیان می شود؟ص23

«نوعی تلاش فکری است تا مفسرله وسیله ی آن به پیام ها،هدایت ها وطرح ها جامع قرآن آگاهی یابد»

الف) گوش دادن به قرآن■       ب) تدبر□                          ج) تلاوت□     د) تفسیر□

235.  .............. جریان فکری-روحی است که از نوعی ارتباط میان عقل وقلب پدید می آید.ص24

الف) تفسیر□             ب) تدبر□                ج) تلاوت■              د) استماع□

236.  این سخن از کیست؟«آگاه باشیدکه قرائت قرآن هنگامی که درآن تدبر نباشد،هیچ خیری ندارد.»ص25

الف) امام علی(ع)□                ب) امام صادق(ع)■      ج) پیامبر(ص)□        د) امام سجاد(ع) □

237.  این سخن از کیست؟«کسی به تلاوت قرآن انس بگیرد،جدایی دوستان او رابه وحشت نمی اندازد.»ص21

الف) امام صادق(ع)■  ب) پیامبر(ص)□          ج) امام علی (ع)□        د) امام سجاد(ع) □

238.  «تطفیف»به چه معناست؟ص285،پ2

الف) گران فروشی□    ب) کم فروشی یا کمن گذاشتن درکارها■ج) زیاده خواهی□د) ادای کامل مزد□

239.  مفهوم«خلق عظیم»در آیه«انک لعلی خلق عظیم»چیست؟ص287،

الف) سخا و بخشش■             ب) بردباری□           ج) نیکو کاری□د) باانصاف□

240.  بهترین نشانه حسن خلق به مفهوم خوشرویی کدام است؟ص287

الف) سخا و بخشش□   ب) الفت پذیری□        ج) درون گرایی□       د) بردباری■

241.  کدامیک از موارد زیرجزء نشانه ی خوش خلقی نیست؟ص288-289

الف) بردباری□                   ب) نرم خویی■          ج) گشاده رویی□ د) ارتباط صمیمانه داشتن□

242.  پیامبر(ص)برخورد صمیمانه ومهرورزانه داشتند به گونه ای که حتی منافقان آن حضرت را... می گفتند.ص291

الف) داور■              ب) صادق□              ج) امین□       د) اذن□

243. کدامیک ازموارد زیر از داستان های آموزنده قرآن است که فضیلت اخلاقی عفووگذشت را یاداور شده است؟ص292

الف) حضرت ابراهیم□ ب) حضرت یوسف■   ج) حضرت موسی□    د) حضرت عیسی□

244. در سوره آل عمران یکی از ویژگی های پرهیزکاران ... دانسته شده است.ص295

الف)فرو خوردن خشم وبخشش□         ب) بردباری□  ج) عفو و گذشت■ د) خوشرویی□

245. این سخن از کیست؟«خوشرویی کمند مودت و دوستی است.»ص288

الف) پیامبر(ص)□

205.  این آیه اشاره به کدامیک از وظایف متقابل همسران نسبت به یکدیکر دارد؟ص258.

"ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجها لتسکنوا الیها"

الف) مهرورزی ■      ب) همدلی وهمراهی□ ج) رعایت حقوق همسری□     د) نیک رفتاری□

207.  کدامیک از مفاهیم زیر از این آیه برداشت می شود؟ص258

" ومن آیاته ان خلقلکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها"

الف)خداوند برای تأمین نیازهای فطری انسان به همدم برای اوهمسرقرارداد تا به سکون وآرامش برسد□

ب) زن ومرد باید هر دو در زندگی زناشویی به اصل همدلی وهمراهی با یکدیگر اهتمام ورزند        □

ج) کانون خانواده بر اساس حس مهرورزی شکل می گیرد                                                  ■           

د) گزینه الف و ب                                                                                                □     

208.  بنیاد خانواده بر اساس .......... شکل می گیرد.ص259

الف) نیک رفتاری□              ب) همدلی وهمراهی■ ج) تفاهم□د) عشق ومهرورزی□

209.  کدامیک از ایات زیر اشاره به وظایف متقابل همسران نسبت به یکدیگر دارد؟ص258

الف) وقد ارسلنا وسلا من قبلک وجعلنا لهم ازواجها وذریه□

ب) قول الرجل للمراء انی احبک لا یذهب من قبلها ابدا   ■                   

ج) ومن آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها□

د) جهادُ المرءِ حُسن التبُعلِ                                   □       

210.  این سخن مراغی از چه چیزی حکایت دارد؟ص262

"بسیار جالب است که قرآن برای اعمالی خرد همچون تربیت فرزندان به مشورت توصیه کرده واستبداد وخود محوری هر یک از والدین بدون مشورت با دیگری در این کار را جایز ندانسته است"

الف) مهربانی□                   ب) همدی وهمراهی□  ج) عشق ورزی□       د) نیک رفتاری■

211.  کدامیک از آیات زیر اشاره به همدلی وهمراهی همسران در کارها ندارد؟ص260

الف) فاعف عنهم واستغفر لهم ومشاورهم فی الامر                                           □         

ب) قول الرجل للمراء انی احبک لایذهب من قلبها ابدا                                        ■ 

ج) فان اراد افصالا عن تراض منهما وتشاور فلا جناح علیهما                                □                                          

د) یا ایها النبيّ قل لأزواجک إن کنتن تردنَ الحیاء الدنیا وزینتها فتعالین امتعکن واسرحکن سرحا□

212.  ازآیه زیرمفهومی برداشت می شود؟ص265

"ولهن مثل الذی علیهن بالمعروف"

الف) مهرورزی       □                                      ب) گزینش همسران بر اساس ارزشهای معنوی□

ج) مشورت در کارها□                             د) رعایت حقوق همسری                          ■                   

213.  کدامیک از جملات زیر نادرست است؟ص265

الف) حق خوراک، پوشاک ومسکن از حقوق اساسی زن است□

ب) حقوق اساسی زن بستگی به شئونات همسر دارد□   

ج) تأمین نیازهای مالی خانواده از وظایف شوهر است□

د) زنان  ملزم ومجبور به انجام کارهای خانه نیستند■

214.  به شوهر که حقوق ناشی از نکاح(نیازهای مالی زن) را ایفا نکند، چه می گویند؟ص266

الف) موسع□             ب) مقتر        ■                           ج) نافذ□        د) ناشز□

215.  از آیه زیر چه مفهومی برداشت می شود؟ص266

"وعلی الموعود له رزقهن وکسوتهن بامعروف لاتکلف نفس الاوسعها"

الف) تأمین نیازهای مالی زن از وظایف شوهر است                   ■

ب) خداوند، تکلیفی فراتر از توان اشخاص به عهده ی آنها ننهاده است□

ج) همسری وهمرازی باید افزون بر رفتارهای عادلانه، به رفتارهای محسنانه نیز بیانجامد□

د) الف و ب□                

216.  مفهوم آیه زیرچیست؟ص269

"من لباس لکم وانتم لباس لهن"

الف) تأمین نیازهای اقتصادی زندگی مشترک■

ب) تمکین وتأمین نیازهای جنسی طرفین□

ج) گزینش همسران بر اساس زیباییها وارزشهای معنوی□

146.از آموزه هایی که قرآن به کرّات بدان تأکید کرده حمایت ویژه از......و.......است.

الف)صالحان-شاکران   ب)مومنان-متوکلان     ج)شاکران-مومنان    د)بندگان دین باور-صالحان

 147.خداوند در کنار صفت رحمانیت و مهر گستری به همه انسانها که به آن...........می گوید دارای رحمت ویژهای نسبت به............است

که واژه رحیم   بدان ناظر است.

الف)رحمت عام- صالحان   ب)رحمت عام- مومنان  ج)رحمت خاص-صالحان  د)رحمت خاص- مؤمنان

148.وارثان زمین چه کسانی هستند؟

الف)صالحان                       ب)مومنان            ج)عابدان                    د)صابران

150.درقران آفرینش حوا از............آدم است نه از.............او.

الف)استخوان- جان                ب)جان- استخوان   ج)پوست- جان              د)گوشت- جان

151.آیه "وجعل لکم من ازواجکم بنین و حفده" اشاره به..........دارد که درسایه ازدواج حاصل می شود. نیاز........

الف) عاطفی                  ب) جنسی             ج) اجتماعی          د) رفتاری

152.وجودهمسر یکی از نشانه های ........و..........خداوند نسبت به بندگان است که جای شکردارد.

الف)رحمت-جمال      ب)حکمت- مهر                  ج)حکمت-عدالت          د)قدرت- مهر

153.أیامی جمع أیم است به معنای کسی است که...........

الف)همسرندارد                ب)همسر دارد            ج)عابد است              د)عابدنیست

133.کدام یک از راه کارهای معرفتی برای تامین بهداشت روانی می باشد؟

الف)ممنوعیت یاس و ناآمیدی در قرآن وتاثیر امید در کاهش افسردگی

ب)نماز

ج)یاد خدا   

 د)دعا

134.قرآن از (مرگ) به عنوان چه چیزی یاد می کند؟

الف)تبری                  ب)توفی                         ج)تولی            د)صیحه

135.یکی از راه کارهای مقابله با فشار روانی چیست؟

الف)نگرش منفی به دنیا                                   ب)ایجاد نگرش مثبت به مرگ

ج)دعا                                                        د)انتظار فرج

136.کدام یک از گزینه های زیر ازعوامل ارتباط با منبع قدرت معنوی نیست؟

الف)نماز           ب)یاد خدا           ج)قرائت قران وتاثیرآن درکاهش اظطراب   د)حجاب

137.این سخن امام علی (ع)چه چیزی را توصیف میکند؟

"به وجود انسان آرامش می بخشد،چشم هارا خاشع و خاضع می گرداند،نفس سرکش را رام ،و دل ها را نرم..."

الف)توکل       ب)دعا                      ج)نماز                                   د)روزه  

138.کدام گزینه یکی از ویژگی های سنت الهی است؟

الف)هدف مندی      ب)متغیر بودن                  ج)سهل بودن                 د) اصولی بودن                                                               

139.هدف از سُنت امتحان چیست؟

الف)اجرای عدالت                 ب)تشفی خشم الهی

ج)شکست بندگان                    د)رشد وتکامل آدمیان وجداشدن انسانهای خالص از انسانهای نا خالص

140.این بیت ســـــعدی درباره ی کدام یک از سنتهای الهی است؟

"دهد نطفه را صورتی چون پری            گل و لعل در شاخ پیروزه رنگ"

الف)سنت امتحان و ابتلا    ب)سنت امداد    ج)سنت هدایت عام تکوینی   د)سنت خاص تشریعی

141.کدام گزینه از راه کارهای عاطفی تامین بهداشت روانی است؟

الف)سفارش به صبروبالا رفتن سطح مقاومت           ب)محبت به پدر ومادروصله رحم

ج)حسن ظن به مردم                                         د)توبه

142.یکی از موثرترین عوامل دربرخورد با رویدادهای وموقعیتهای فشارزندگی چیست؟

الف)حمایت از یتیمان                                   ب)برخورد مثبت عاطفی اجتماعی خویشاوندان

ج)حمایت اقتصادی از اقشار آسیب پذیر              د)حمایت اقتصادی و روانی از بیماران روانی

143.نخستین مرحله ی رسیدن به سعادت که نوعی تصفیه ی هیجانی باشد چیست؟

الف)توبه            ب)حسن ظن به مردم                ج)حمایت از یتیمان       د)ازدواج

144.کدام گزینه از راه کارهای عاطفی تامین بهداشت روانی نیست؟

الف)حمایت اقتصادی از اقشار اصیب پذیر         ب)حمایت اقتصادی و روانی از بیماران روانی

ج)حمایت از یتیمان                                    د)محبت پدر و مادر و صله رحم

145.کدام گزینه از آثار صله رحم نمی باشد؟

الف)احساس ایمنی   ب)همانند سازی   ج)احساس ارزشمندی وکاهش اظطراب    د)توکّل برخدا

119.آیه زیر به کدام یک از راهکارهای قرآن درمقابله با بیماریهای اجتماعی مانند جهل اشاره دارد؟"إعدلوا هُـو أقـربُ لـلـتقوی"

الف)تعدیل ثروت          ب)عدالت محوری             ج)دانش افزویی         د)دعوت به وحدت

120.قرآن درجهت سالم سازی محیط به چه چیزی إشاره می کند؟

الف)توکل              ب)ذکر                             ج)امر به معروف       د)توبه

121.کدام یک ازمقصود راهکارهای معرفتی برای تامین بهداشت روانی نیست؟

الف)روش های شناختی برایمقابله با فشار روانی     ب)ارزشیابی افزایش یا کاهش فشارهای روانی

  ج)به دیدگاه واعتقاد فرد نسبت به هستی بپردازد      د)إعتدال محوری

122.آیه 6 سوره أنعام"الّذین آمنوا و لم یلبسوا إیمانَهم بظلمٍ اولئکَ لهم الأمن و هم مهتدونَ"به چه موردی اشاره می کند؟

الف)نقش ایمان دربهداشت روانی                        ب)سالم سازی محیط

  ج)ترک شرک                                            د)وحدت شخصیت انسان

123.براساس آیه 4 سوره انعام هنگامی که ترس بر انسان چیره شود تنها عاملی که می تواند انسان را درمقابله با این احساس یاری کند چیست؟

الف)وحدت             ب)ایمان به خدا                ج)دعوت به ارامش     د)فروتنی

124.آیه مقابل به چه چیزی اشاره می کند؟  "ولا تیأسوا مِن رَوح اللهِ انه لا ییأس مِن رَوحِ اللهِ إلاّ القومُ الکافرونَ"

الف)چاره جویی    ب)دوری ازکفار   ج)نا امیدی کفار دربرابر مسلمین    د)کفر امیز شمردن نا امیدی

125.از معنا جویی و معنا داری زندگی انسان به چه عنوانی یاد می شود؟

الف)حس إنسجام      ب)توسل                       ج)تجهر                    د)تملق

126.کدامیک از نتایج مثبت اعتقاد و نگاه مثبت به مرگ و معاد نیست؟

الف)مقابله با ناملایمات زندگی                      ب)جلوگیری از مبتلا به افسردگی

ج)اختلاف در عزت نفس                              د)مقابله با فشار روانی

127.کدام از ویژگی های زیر مُتوکل به خدا نیست؟

الف)متکی و معتقد به قدرت خداوند                 ب)رها کردن کارها

 ج)تحت کنترل داشتن اتفاقات و کارهای زندگی    د)امیدواری به خدا و حسن ظن به او

128.از تاثیرات مثبت و مؤثر نماز در افراد کدام است؟

الف)عجز و لابه در برابر صدمات زندگی         ب)طهارت روح و قرب الهی

ج)بُخل ورزی                                           د)عدم خودسازی فرد

129.کدام یک از جمله عواملی که افراد مذهبی خودکشی نمی کنند نــــیست؟

الف)اعتقاد به بخشایش پروردگار                    ب)امید به زندگی وعلاقه به زندگی دنیوی

ج)مبارزه با وسوسه های شیطانی                     د)مسئولیت اخلاقی

130.کدام یک از راهای تامین بهداشت روانی در حوزه اجتماع نـیست؟

الف)سفارش به صبر وبالابردن سطح مقاومت       ب)ازدواج

ج)حسن ظن به مردم                                     د)امر به معروف

131.کدام یک از راهکارهای عاطفی تامین کننده بهداشت روانی نیـست؟

الف)توبه      ب)حمایت از یتیمان     ج)محبت به پدر ومادر وصله رحم      د)سفارش به صبر

132.آیه شریفه"الّذین آمنوا وتطمئنُّ قلوبُهم بهِ ذکرالله...  ألا بذکرِ اللهِ...تطمئنُ القلوبُ"به کدام یک از حوزهای تامین بهداشت روانی اشاره دارد؟

الف)راهکارمعرفتی     ب)راهکار اجتماعی    ج)راهکار معرفتی        د)راهکار عاطفی

109.نظریه انفجار بزرگ و جدا شدن جهان آسمان و زمین از یکدیگر و توده گازی شکل بودن با کدام یک از گزینه های زیر هماهنگ است؟

الف)حرکت زمین                                     ب)آغاز جهان وچگونگی پیدایش آن               ج)إشارات علمی اندیشه ساز قرآن                    د)پیدایش حیات از آب

110.آیه"وجعلنا مِنَ الماءِکلَّ شئٍ حيٍ"به کدام گزینه اشاره می کند؟

الف)آغاز جهان و چگونگی پیدایش آن                             ب)حرکت زمین                      ج)پیدایش حیات از آب                                                د)اشارات علمی اندیشه ساز قرآن

111. برخی از روانشناسان عصر حاضر راچه نامیدند؟

الف)عصرنوین            ب)عصر تمدن جدید           ج)عصر آرامش     د)عصر اظطراب

112.کدام یک از گزینه های زیر نقطه مقابل بهداشت روانی نمی باشد؟

الف)فشارروانی و إسترس   ب)بی قراری و دلواپَسی   ج)حالت احساسی-هیجانی  د)آرامش

113.کدام گزینه از آشکارترین بازتاب های فشار روانی در رفتار واحساسات نمی باشد؟

الف)إنزوا و ترک وابستگی                                ب)بی نظمی دررفتار                      ج)ناتوانی درحفظ آرامش خود                             د)گرایش به کند حرکت کردن وسخن گفتن

114.کدام یک ازموارد زیر معنی شفا نمی دهد؟

الف)تلاش برای نجات از بیماری                               ب)درمقابل بیماری و عیب به کارمی رود

ج)نقطه ی آغاز چیزی که مشرف به نابودی ویا نجات است  د)عافیت یافیتن و نجات ازبیماری

115.رحمت وشفا به ترتیب به کدام یک از موارد زیردلالت دارد؟

الف)پاکسازی- بازسازی       ب)بازسازی- پاکسازی  ج)نجات- بازسازی   د)بازسازی- نجات

116.امام علی(ع)کدام دردها را بزرگترین دردها بشری بیان می کند؟

الف)جهل                        ب)تفرقه ونجات            ج)کفروگمراهی     د)ظلم وخیانت

117.کدام راهکار بیماریهای درمان پذیر معرفی شده زیرتوسط قران نمی باشد؟

الف)دانش افزایی              ب)عدالت محوری          ج)تعدیل ثروت       د)زن ستیزی

118.دراسلام عدالت شرط.......می باشد؟

الف)گواهی دادن              ب)عطوفت                 ج)امامت جماعت       د)رهبری امت

72.چه چیزی مفسر را در شناخت دقیق تر معارف آسمانی یاری می دهد؟

الف)شناخت آرا و مطالعه آثار بر جای مانده از سایر مفسران قرآن

ب)شناخت و آگاهی بر نحوه زندگی انبیا

ج)شناخت پیشینیان

د)شناخت ائمه

73.مفسر قرآن پیش از از ورود به عرصه ی تفسیر قرآن باید به فراگیری چه علمی بپردازد؟

الف)منطق وهرعلمی که فکر واندیشه را خطا ومغالطه درامان نگه دارد.

ب)علوم تجربی

ج)علم به احوال موجودات

د )علوم ما بعدالطبیعه

74.آگاهی مفسر از آنچه در حوزه های علوم انسانی و تجربی مورد کاوش قرار گرفته راه را برای......در بسیاری از آیات هموارتر می سازد.

الف)درک انبیاء     ب)درک معارف بلند وحی       ج)درک امامان     د)درک قواعد علمی

75.درک معارف وحی چه اهمیتی دارد؟

الف)چون مومنان را به مطالعه طبیعت و موجودات فرا خوانده اند.

ب)قرآن نیزدراین زمینه معارف فراوانی راعرضه داشته است.

ج)چون برای زندگی مفید است.

د)گزینه الف و ب

76.منابع سه گانه ای که مفسر در تفسیر آیات باید آنها را مورد مرجع قرار دهد چیست؟

الف)کتاب،ایمان،عقل                                ب)عقل،کتاب،سیره

ب)کتاب،ایمان،سنت                                  د)کتاب،سنت،عقل

77.از نظر خدا و پیامبر کسی که قرآن را با رای خود تفسیر کند چگونه است؟

الف)ایمان نیاورده-کافر است                        ب)کافر است- ایمان نیاورده

ج)شخصی ضابطه مند نیست- کافر است            د)کافر است-شخصی ضابطه مند نیست.

78.اندیشمندان قرآن تفسیر بی ضابطه را چه نامیده اند؟

الف)تفسیر بی قاعده                ب)تفسیر به رای         تفسیر باطل        د)تفسیر عقلانی

79.کلمه"اکنه"در آیه شریفه"و جَعلنا علی قلوبِهِم أکنةً أن یفقهوا"به چه معناست؟

الف)پوشاندن ومحفوظ داشتن       ب)غلاف                  ج)قفل             د)گزینه الف و ب

80.فقه (فهم عمیق)قرآن به چه معناست؟

الف)دانستن عبارات قرآن      ب)دانستن مفاهیم قرآن  ج)رسیدن به علم غایب  د)دانستن دانش قرآن

81.مقصود از هدف آفرینش چیست؟

الف)علت فاعلی                    ب)علت غایی           ج) علت مادی           د)علت صوری

82.از نظر آیات قرآن بالاترین علوم کدام اســــــت؟

الف)خدا شناسی                   ب)خود شناسی           ج)معرفت                  د)راه کمال

83.آیه شریفه "وخلقَ اللهُ السّماواتِ و الأرضِ بالحقِ و لتجزی کل نفس بما کسبت و هم لا یظلمون"به کدام یک از اهداف آفرینش جهان اشاره دارد؟

الف)دانش افزایی بشر          ب)معاد و عدالت         ج)خلقت جهان برای انسان    د)سعادت انسان

84.کدام صفت الهی ایجاب می کند که خداوند کار بیهوده و بی هدف انجام نمی دهد؟

الف)حکمت الهی              ب)عدل الهی                      ج)مشیت الهی          د)قدرت الهی

85.هدف از آفرینش انسان اشاره به چیست؟

الف)آزمایش                 ب)معرفت                           ج)ملاقات الهی          د)گزینه الف و ب

86.آیه شریفه "الذي خلقَ الموتَ و الحیاةَ لیبلوکُم أیّکُم أحسن عملاً وهو العزیزُالغفورُ"به کدام از اهداف آفرینش انسان اشاره دارد؟

الف)آزمایش                ب)رحمت                            ج)عبادت                 د)ملاقات الهی

87.جهان برای..........آفریده شده است؟

الف)انسان های خوب و شایسته                                 ب)همه موجودات

ج)همه انسانها                                                     د)انسانهای بدکار

88.کدام یک از گزینه های زیر یاداورخانه آخرت است؟

رسیدن به اخلاق           ب)انجام عمل صالح                 ج)تلاش               د)گزینه الف وب

89............اقتضا می کندکه خداوند کاربیهوده و بدون هدف انجام ندهد.

الف)عدل الهی             ب)قدرت الهی                       ج)حکمت الهی        د)رحمت الهی

90.همانکه مرگ و زندگی را پدید اورد تا شما رابیازماید که کدامتان نیکو کارترید و اوست ارجمند آمرزنده.باتوجه به آیه ی فوق هدف از زندگی ومرگ چیست؟

الف)آزمایش انسان         ب)عبادت و بندگی خدا             ج)انسان و عمل صالح   د)معاد

91.اهداف آفرینش انسان کدامند؟

الف)آزمایش-عبادت-رحمت-ملاقات الهی                     ب)آزمایش-حکمت-مغفرت-عبادت

ج)عبادت-ملاقات اخری-حکمت-قدرت                        ج)قدرت-مغفرت-رحمت-آزمایش

92.ازدیدگاه آیت ا..جوادی آملی هدف اصلی آفرینش چیست؟

الف)عبادت               ب)آزمایش                       ج)رحمت        د)علم و معرفت

93.عبادت سرچشمه.......است؟

الف)ایمان قوی           ب)معرفت                       ج)حب ذات     د)نیت خالص

94.باتوجه به آیات قران عبادت به چه معناست؟

الف)عبادت تنها نمازو روزه و....نیست بلکه انجام تمام دستورات الهی است.

ب)همه کارهای نیکی که زمینه سازسعادت فردی واجتماعی است.          

ج)گزینه الف و ب

د)در مرحله اول انجام واجبات و سپس دوری از محرمات است.

95.رحمت الهی شامل چه گروهی می شود؟

الف)رحمت و مهر الهی شامل همه مردم می شود                 ب)شامل بندگان صالح خدا

ج ) انبیاء و امامان                                                    د)مومنان

96.........مظهر رحمت الهی است؟

الف)سلامتی جسم و روح       ب)وحدت      ج)وجود عقل      د)معاد

97.منظور از علم لدنی چیست؟

الف)دانشی که انسان با تحقیق وجستجو به آن دست یابد

ب)علوم تجربی را علوم لدنی نیزمی گویند.

ج)دانشی که در قرآن به آن اشاره شده است

59. واژه "تفسیر"در لغت به کدام معنا نیامده است؟

الف)روشن نمودن             ب)برده برداشتن             ج)بیان کردن      د)شرح دادن

60.واژه تفسیر در قرآن کریم چند بار و به چه معنی به کار رفته است؟

الف)دو بار به معنای برده برداشتن                        ب)یک بار به معنای بیان کردن

ج)چهار بار به معنای روشن نمودن                        د)سه بار به معنای بیان کردن

61.کدام مورد از موارد سه گانه تفسیر نیست؟

الف)کتاب           ب)قیاس              ج)سنت           د)عقل

62.کدام یک ازگزینه های زیرمصداق تفسیر به رأی است؟

الف)اطلاع و آگاهی ازآثار بیشینیان                       ب)استفاده از منابعی به جز منابع سه گانه

ج)شناخت اسباب نزول                                      د)شناخت علوم قرآن

63.تفسیر به رأی بر خلاف کدام یک از شرایط مفسر می باشد؟

الف)جامع نگری  ب)اطلاع و آگاهی ازآثار بیشینیان   ج)آگاهی از سایر علوم  د)پرهیز از بیش داوری

64.دانش تفسیر ازچه زمانی آغاز شد؟

الف)دوره کتاب قرآن                     ب)آغاز دوران خلافت حضرت علی(ع)

ج)نزول نخستین آیات بر پیامبر(ص)   د)نزول کامل قرآن بر پیامبر(ص)        

65.اساسی ترین رمز ماندگاری قرآن کریم چیست؟

الف)جهان شمولی           ب)ژرفای نامحدود          ج)فصاحت و بلاغت     د)بیان شیئا

66.کیفیت اقامه نماز وتعداد رکعات آن مصداق کدام یک ازدلائل نیازمندی به تفسیرقرآن است؟

الف)ژرفای نامحدود    ب)معرفی جهان های فراطبیعی   ج)بیان اصول کلیات   د)جهان شمولی وأبدیت

67.آیات قرآن درباره عرش،فرشتگان،جن،عوالم ملکوت و...کدام یک ازدلائل نیازمندی به تفسیر را بیان می کند؟

الف)جهان شمولی وابدیت                                 ب)به کار گیری سبک خاص دربیان مطالب

ج)معرفی جهان های فراطبیعی                           ج)فصاحت و بلاغت بی نظیر

68.اطلاع و آگاهی از آثار بیشینیان یکی از یکی از ویژگی های مفسر است مقصود از این شرط چیست؟

الف)در حصار همان آرا متوقف بماند                     ب)با نگرشی همه جانبه به تفسیر روی آورد

ج)مجموعه آرای بیشینیان را به دیده قبولی تلقی نماید     د)از تحریف معانی جلو گیری شود

69.مسلمانان بر اساس آیات قرآن کریم بر این باورند که قرآن............. .

الف)کتاب هدایت مسلمانان هاست                  ب)برای هدایت مردم عرب زبان است

ج)برای هدایت اندیشمندان است                    د)برای هدایت همه انسان هاست

70.آیه زیر به کدام یک از ویژگی های قرآن اشاره دارد.      "و ما هَوَ الاّ ذکرٌ للعالمینَ"

الف)معرفی جهان های فراطبیعی                  ب)ژرفای نامحدود

ج)جهان شمولی و ابدیت                            د)فصاحت و بلاغت

71.از اساسی ترین ابزارهای شناخت معارف قرآن چیست؟

الف)شناخت علوم قرآن      ب)تفسیر              ج)شناخت اسباب نزول     د)آگاهی از سایر علوم

40.کدام دو حوزه از تحولات زمان متاثر می شوند؟

الف)رابطه انسان با خدا-رابطه انسان با خودش        ب)رابطه انسان با طبعیت-رابطه انسان با خدا

ج)رابطه انسان با سایرانسانها-رابطه انسان باخودش د)رابطه انسان باطبیعت-رابطه انسان باسایر انسانها

41.کدام گزینه جاودانگی قرآن را تضمین کرده است؟

الف)فصاحت و بلاغت      ب)اشاره هاونشانه ها            ج)تفسیر روشمند         د)قدرت خداوند

42.تشبیه قرآن به خورشید و ماه نشانگر چه چیزی است؟

الف)ابدیت قرآن      ب)ژرف های نامحدود قرآن        ج)لایه های قرآن             د)قدرت خداوند

43.کدام گزینه تعریف کاملی از تفرقه در دین است؟

الف)درطلب چیزی بودن                            ب)اجتهاد روشمند در حفظ و حراست ازمرزهای دینی

ج)فراگیری دین به صورت تخصصی              د)تمحض و تخصص در چیزی

44.آیه ی زیر بیانگر کدامیک از اسرار ماندگاری قرآن در بستر زمان است؟

"ابن قرآن،خطی نوشته شده میان دو جلد است،زبان ندارد تا سخن بگوید و نیازمند کسی است که آن رابه سخن آورد"

الف)پیوند قرآن و عترت                         ب)ژرف های نامحدود قرآن

ج)اجتهاد روشمند در قرآن                        د)تازگی قرآن در طی قرون و اعصار

45.درنگاه آغازین به این آیه چیزی برداشت می شود؟

"ودرحقیقت،بسیاری ازجنیان و آدمیان را برای دوزخ آفریده ایم....آنها همان غافلانند."

الف)منع پیروی از هوای نفس                      ب)نهی از توجه به غیر خدا وغفلت ازخالق هستی

ج)نهی از خضوع و فروتنی در برابر غیر خدا    د)نهی از پرسش بت ها

46.کدام گزینه از ثمرات پیوند قرآن وعترت برای مومنان وجامعه اسلامی نیست؟

الف)تبیین و تفسیر آیات متناسب با نیازها و مسائل جدید مسلمانان و جامعه اسلامی

ب)رهبری سیاسی جامعه اسلامی.

ج)آموزش شیوه صحیح دسیابی به مفاهیم وحی در غیاب عترت.

د)سالم سازی اجتماع با مسئولیت پذیری همگان.

47.این آیه اهمیت چه چیزی را بیان می کند؟

"واین قرآن را به سوی تو فرودآوردیم تا برای مردم آنچه رابه سوی ایشان نازل شده است توضیح دهی و امید که آنان بیندیشند"

الف)نزول قران      ب)هدایت مردم       ج)ضرورت وجود مفسر              د)نزول وحی

48.تاکید قرآن بر چه چیزی از اهمیت اجتهاد حکایت دارد؟

الف)تعقل              ب)عترت              ج)معاد                                 د)قهر

49.به گفته علامه طباطبایی منظوراز ظهر وبَطن چیست؟

الف)ابتدای-ظاهر    ب)نهفته-ابتدایی       ج)نهفته-ظاهر                          د)ظاهر-نهفته

50.آیه زیر بیانگر چه چیزی چیست؟

"پس آیا دیدی کسی را که هوس خویش را معبود خود قرار داده"

الف)نهی از توجه به غیر خدا                ب)قدرت نامحدود خدا

ج)خضوع و فروتنی در برابر خدا            د)تبین و تفسیر صحیح قرآن

51.کدام گزینه ضرورت حضور مفسر آگاه به معارف و اسرار وحی در کنار قرآن را بیان نمی کند؟

الف)و این قرآن را به سوی تو فرود آوردیم تا برای مردم آنچه را به سوی ایشان نازل شده است توضیح دهی و امید که آنان بیاندیشند.

ب)و ما هیچ پیامبری را جز به زبان قومش نفرستادیم تا حقایق را برای آنان بیان کند.

ج)و قرآن را به سوی تو فرود آوردیم تا برای مردم آنچه به سوی ایشان نازل شده است تبیین نمایی.

د)در حقیقت ما به زودی بر تو گفتاری گرانبار را القا می کنیم.

52.به منظور تبیین و تفسیر صحیح قرآن نخستین و اصلی ترین ساز و کار..............است.

الف)تشریح اصل امامت در قرآن                           ب)پیوند جاودانگی و نا گسستنی قرآن و عترت

ج)توسعه مکرر پیامبر در توجه مسلمانان به امید پیوند   د)حدیث ثقلین

53.کدام گزینهاز موارد ضروری برای حضور در کنار قرآن در همه زمان ها است؟

الف)جاودانگی و ابدیت قرآن                                 ب)حضور مفسران آگاه به اسرار و ژرف وحی

ج)ظهور نیازهای جدید در عرصه حیات فردی و اجتماعی    د) تشریح اصل امامت

54.............یکی از اصلی ترین ابزارهای شناخت معارف قرآن است تا جایی که خداوند به صراحت مسئولیت خطیر تبیین وحی را برعهده .....................نهاده است.

الف)تفکر درآیات-ائمه      ب)تفسیر-پیامبرگرامی         ج)معانی آیات-مفسران   د)تعقل-مجتهد آگاه

55.تاکید قرآن بر همه موارد زیر ازاهمیت اجتهاد و خِرد ورزی در حیات جاودانه قرآن حکایت دارد به جز...............

الف)تعقل                    ب)تفکر                      ج)تفقه                          د)تدبر

56.اصلی ترین روش های رایج در تفسیر قرآن کدام مورد می باشد؟

الف)تفسیر ترتیبی-تفسیر موضوعی                      ب)تفسیر موضوعی-تفسیر نقلی

ج)تفسیر ترتیبی-تفسیر اجتهادی                           د)تفسیر نقلی-تفسیر اجتهادی

57.اصلی ترین ویژگی قرآن کریم چیست؟

الف)هدایتگری و معرفت بخشی                          ب)معنابخشی به زندگی

ج)نهی از پرستش بت ها                                  د)جاودانه ساختن زندگی انسان

58.اولین و اصلی ترین رمز ماندگاری قرآن در بستر طولانی زمان چیست؟

الف)آگاهی به علم روز                                   ب)جاودانه بودن

ج)ژرفای نهایت ناپذیر                                   د)ثبات و تغیر ناپذیری ظواهر الفاظ آن

27.اساس اندیشه و جهان بینی حق و شریعت اسلامی چیست؟

الف)قرآن                     ب)نهج البلاغه          ج)سنت پیامبر                  د)سیره ی نبوی

28.کدام مورد جز اقسام شناخت قرآن نیست؟

الف)شناخت سندی       ب)شناخت تحلیلی         ج)شناخت ریشه ای              د)شناخت عقلی

29.قرآن از کدام نوع از اقسام شناخت بی نیاز است؟

الف)شناخت تحلیلی      ب)شناخت سندی        ج)شناخت ریشه ای               د)شناخت عقلی

30.دلایل بی نیازی قرآن از شناخت سندی چیست؟

الف)تقویت ذاتی قرآن                ب)تلاش های مستمر پیامبر

ج)شرایط ویژه عصر نزول         د)سبک بیان و شیوه برخورد قرآن با مسائل بنیادین جهان

31.درکدام شهر اسلامی کمیته ای برای تهیه و تدوین  قرآن متمرکز گردید؟

الف)مکه                             ب)مدینه            ج)کوفه                    د)شام

32.درکدام مرحله ازشناخت قرآن پژوهشگر به دنبال آن است تا به مسائل بنیادین جهان،انسان و جامعه به شناخت درست برسد و عیارو ارزش علمی و محتوایی کتاب برایش روشن گردد؟

الف)شناخت إسنادی       ب)شناخت تحلیلی       ج)شناخت ریشه ای        د)شناخت علمی

33.استدلال ها و بُرهان های قرآنی در کدام مرحله از شناخت قرآن مطرح می شود؟

الف)شناخت اسنادی      ب)شناخت تحلیلی       ج)شناخت ریشه ای          د)شناخت علمی

34.اساس و زیربنای ایمان و جهت دهنده ی رفتار و اخلاق مسلمانان در زندگی فردی و اجتماعی چیست؟

الف)شناخت إسنادی  ب)شناخت ریشه ای       ج)شناخت تحلیلی               د)شناخت علمی

35.کدام مرحله فرغ به شناخت تحلیلی است؟

الف)شناخت اسنادی          ب)شناخت ریشه ای            ج)شناخت علمی      د)شناخت عقلی

36.درکدام مرحله از شناخت پژوهشگر می کوشد تا روشن نماید آیا مطالب،محتوا و اندیشه های مطرح شده در کتاب از اندیشه پدیدآورنده اش تراکنش یافته،یا برآمده از اندیشه دیگران؟

الف)شناخت اسنادی       ب)شناخت تحلیلی          ج)شناخت ریشه ای        د)شناخت علمی

37.منظور از شناخت تاریخی کدام یک از اقسام شناخت قرآن است؟

الف)شناخت ریشه ای     ب)شناخت اسنادی         ج)شناخت تحلیلی           د)شناخت علمی

38.برخورداری قرآن از چه عاملی موجب تمایز میان متن قرآن و متن های انسانی شده است؟

الف)بطون                 ب)ظهر                     ج)ابدیت                     د)جاودانگی

39.کدام مورد از ویژگی جاودانگی قرآن از آن به عنوان بطو یا بطون یاد شده است؟

الف)ژرفای نامحدود قرآن                                     ب)پیوند قرآن و عترت

ج)اجتهاد روشمند در قرآن                                     ج)وحیانی  بودن قرآن

8.ارجمندترین علوم دین که ازمراحل اُنس با قرآن می باشد چیست؟

الف)تدبیر        ب)تفسیر       ج)تلاوت                د)   درک معانی و مفاهیم

9.راه وروش صحیح برای افرادی که درحوزه های دین پژوهی ازتخصص کافی برخوردار نیستند؟

الف)تفسیر همه آیات                                         ب)مطالعه تفسیر های معتبر

 ج)متخصص شدن درزمینه دین پژوهی                    د)خواندن آیات کافیست

10.بالاترین نوع اُنس و ارتباط با قرآن کدام است؟

الف)تفسیر       ب)تلاوت قران     ج)درک معانی و مفاهیم       د)تدبر

11."لو انزلنا هذا القرآن علی جبلٍ لرایتهُ خاشعاً متصدعاً مِن خَشیةِ اللهِ...."مربوط به یک از مراحل اُنس با قرآن است؟

الف)تدبر        ب)تفسیر      ج) تلاوت         د)درک معانی و مفاهیم

12. .........جریان فکری-روحی است از نوعی ارتباط میان عقل و قلب پدید می آید؟

الف)تفسیر       ب)تدبر        ج)تلاوت           د)درک معانی و مفاهیم

13."أفلا یتدبرون القرآنَ   أم علی قلوبٍ أقفالُها" درباره ی چیست؟

الف)اهمیت و ارزش تفسیر   ب)اهمیت تدبر    ج)اهمیت تلاوت   د)گوش دادن و نظر کردن به قرآن

14.و قرآن را بیاموزید که آن زیباترین سخن است و در آن ژرف بیندیشید که بهار دلهاست از کیست و درباره ی چیست؟

الف)امام صادق(ع)-تفسیر     ب)امام باقر(ع)-تدبیر    ج)امام علی(ع)-تدبر    د)امام حسن(ع)-تفسیر

15.درکدام یک ازمراحل انس با قرآن است که آدمی در شمارپرهیزگاران قرار میگیرد؟

الف)تفسیر   ب)تدبر           ج)تلاوت                  د)درک معانی و مفاهیم

16."با قرآن جان خود را محزون و دوای دردشان را ازآن طلب می نمایند"توصیف امام علی در باب چه کسانی است؟

الف)کسانی که متخصص در تفسیر قرآن هستند           ب)کسانی که قرآن را تلاوت می کنند

ج)کسانی که با زبان و ادبیات عرب آشناهستند             د)کسانی که درقرآن تدبر می کنند

17."آگاه باشید که قرائت قرآن هنگامی که درآن تدبرنباشد،هیچ خیری ندارد" ازکیست؟

الف)امام حسین (ع)      ب)امام سجاد(ع)           ج)امام علی (ع)        د)امام صادق (ع)

18."لا یمسّهُ إلاّ المطهرونَ" اختصاص به چه کسانی دارد؟

الف)پاک شدگان          ب)پرهیزکاران            ج)افراد ژرف اندیش     د)پیامبر وعترت

19کتابی که به نام دیوان حافظ مشهوراست آیا همه ی اشعار آن بی کم وکاست ازحافظ است است کدام نوع شناخت را میرساند؟

الف)شناخت تحلیلی        ب)شناخت ریشه ای     ج)شناخت عمیق        د)شناخت سندی

20."وقرآنا فرقناه لتقرأهُ علی الناسِ علی مکثٍ و نزلناهُ تنزیلاً"دلالت بر کدامیک از موارد زیر دارد؟

الف)نزول یکباره قرآن       ب)نزول تدریجی قرآن    ج)روند فراگیری قرآن    د)ابلاغ دقیق وحی

21.یکی ازعلل حفظ و مصون ماندن قرآن ازهر گونه تغییر و تحریف چیست؟

الف)نگارش بی وقفه آیات قرآن  ب(نزول تدریجی قرآن ج)ابلاغ دقیق وحی د)جنبه ی ادبی وهنری قرآن

22.نسخه اصلی قرآن در کدام شهر نگاه داشته شد؟

الف)کوفه                      ب)مکه                      ج)مدینه                      د) بصره

23.عیار وارزش علمی و محتوای کتاب برایش روشن گردد در باب کدام شناخت است؟

الف شناخت سندی           ب)شناخت عمیق          ج)شناخت ریشه ای            د)شناخت تحلیلی

24.قرآن مجموعا بر چه مسائلی است؟آیا تصویری که قرآن از هستی می نمایاند منطبق بردریافت های عقل سلیم است،در باب کدام شناخت است؟

الف)شناخت تحلیلی           ب)شناخت سندی         ج)شناخت ریشه ای         د)شناخت عمیق

25.اساس و زیربنای ایمان و جهت دهنده رفتار واخلاق مسلمانان درزندگی فردی و اجتماعی است؟

الف)شناخت ریشه ای       ب)شناخت سندی          ج)شناخت تحلیلی             د)شناخت عمیق

26.نتیجه ای که شناخت ریشه ای قرآن به دست می آید چیست؟

الف)معجزه بودن قرآن     ب)نزول تدریجی قرآن   ج)قرآن تحریف نده           د)مستقل بودن قرآن

1.کدام یک از گزینه های زیر هویت انسانی را در حوزه ی فردی به مخاطره می اندازند؟

الف)بدخلقی -غرور-حسادت   ب)غیبت-حسادت-خودپسندی  

ج)سوء ظن-حسادت-غرور  د)بدزبانی-تفریط-دزدی

2.حاصل شرایطی که کوشش در آن بی حاصل و دویدن بی هدف می شود چیست؟

الف)بی باری و سرگردانی      ب)بی باری و بی هدفی     ج)بی هدفی و بی تباهی   د)تباهی و ناامیدی

3.ازنظرپیامبر اکرم (ص) رمزرهیدن از فتنه ها چیست؟

الف)رفتن به خانه کعبه         ب)تمسک به قرآن      ج)زیارت ائمه       د)فکر کردن به قیامت

4.درکدام ازمراتب اُنس با قرآن می توان درباره ویژگی های زندگی دنیویِ،برزخ،جهان آخرت بهشت و دوزخ و...به مجموعه ایاز شناخت ها دست یافت؟

الف)گوش فرادادن و نظر کردن به آیات   ب)تلاوت قران  ج)درک معانی ومفاهیم قرآن  د)تفسیر قرآن

5.مهمترین زمینه های لازم برای گام نهادن در مرحله درک معانی و مفاهیم قرآن کدام است؟

الف)ترجمه آیات                                        ب)آشنایی با زبان و ادبیات عرب

ج)آگاهی ازلغات و مفردات الفاظ قرآن کریم          د)مورد ب و ج

6.شناخت جامع ومنسجم مفاهیم و پیام های قرآن درگرو چیست؟

الف)درک معانی و مفاهیم قرآن   ب)تلاوت قرآن            ج)تفسیر قرآن     د)تدبیر در قرآن

7.درکدام یک از مراحل انس باقرآن شناخت ازمرحله ابتدایی فراتر می رود وبه شکل گیری یک اندیشه نظام مند قرآنی می انجامد؟

الف)تدبیردرقرآن      ب)تفسیردرقرآن   ج)گوش فرادادن ونظرکردن به آیات  د)تلاوت قرآن

با سلام دانشجويان محترم مطالب وبلاگ به روز شده است.

yaqoobpoornajaf@yahoo.com      

با تشكر : پورنجف

1-   پیروی از حدس و گمان
    چون دستیابی به یقین کار دشواری است، بیشتر آدمیان بخاطر غریزه راحت طلبی ، اساس زندگی خود را بر گمان بنا می کنند. اگر انسان    در مسائل علمی نیز به این عادت عمل کند به حقیقت دست پیدا نمی کند.

     نظر قران در  پیروی از حدس و گمان این است  که قران کریم  به شدت با ان مخالفت ورزیده  و مخاطبان  خود را از پیروی حدس و گمان برخود داشته است چنان که در پاسخ به مشرکانی که بر اساس پندارهای واهی شرک ودوگانه پرستی خود را  به خواست وحشت خداوند نسبت می دهند  می فرماید :       

بگو :  یا نزد شما دانشی هست که ان را برای  ما اشکار کنید ؟ شما جز از گمان  پیروی نمیکنید  و جز دروغ نمی گویید .

2-   تقیلد کور و کورانه
     برخی از مردم نه تنها در مسایل جزئی زندگی مانند نوع پوشش بلکه در مسایل کلی و حیاتی نیز از دیگران تقلید می کنند.

و همین امر مانع تحصیل علم واقعی می شود..
نظر قران کریم  در مورد  پیروی کور کورانه  از بزرگان  وشخصیت های  مشهور  و چون  به انان گفته شود  : انچه خدا نازل کرده است  پیروی کنید .  می گویند  :  نه بلکه از چیزی که پدران خود را  به ان یافته ایم  پیروی می کنیم .

3-   شتاب زدگی
     گاهی انسان به محض فراهم آمدن اطلاعات اندک درباره کسب موضوع، نتیجه گیری می کند و تصور می کند که به همه جوانب احاطه پیدا کرده است. و همين قضاوت با اطلاعات اندک به تصور اينکه همه چيز را درک کرده است از رسيدن به واقعيّت نگه می دارد.

قران کریم در تقبیح شتابزدگی  می فرماید : و انسان ( بر اثر شتاب زدگی )  بدی ها  را طلب می کند و ان گونه که  نیکی ها را

می طلبد و انسان همیشه  عجول  بوده است .

 4-   تمایلات نفسانی
     گاهی تمایلات نفسانی مانند حب و بغضها و جهت گیری های تعصب آمیز، مسیر تعلیم و تفکّر را منحرف کرده و انسان را از کشف حقیقت باز می دارد.
حضرت علی (ع) فرمودند :« َ مَنْ عَشِقَ شَيْئاً أَعْشَى بَصَرَهُ وَ أَمْرَضَ قَلْبَه » يعنی " هرکس عاشق چيزی شود چشم او را کور و قبلش را بيمار می کند."

   هدف از تحصیل علم این است که به میزان  توان  به حقیقت  نایل شویم  اما دیدگان اندیشه  زمانی می توانند به جمال حقیقت روشن شوند که گرد و غبا گرایش های نفسانی  بر چیده ان  ننشسته باشد  و از اسارت وبر دگی و هم وخیال رمیده باشد .

1.یکی از مهمترین ابعاد زندگی هر انسان..... است؟ الف . زندگی سیاسی     ب.اخلاق سیاسی   

  ج. اخلاق اجتماعی

 2. یکی ازملاکهای انتخاب افراد برای پست های مختلف ....و.....است ؟ الف. اخلاق ورفتاراو     ب.تناسب ویژگیهاوتخصص او

  3. این سخن ازکیست ؟ لاکسی که فردی را در قومی به کارگیرد که درمیان آنان کسانی هستند که خداوند از آنان راضی تراست پس به خداوند خیانت کرده است ؟ الف.امام علی (ع)          

          ب.امام صادق (ع)             پ.پیامبراکرم

یکی ازمهمترین وظایف اخلاقی حاکمان درقبال مردم....است؟   الف.راستگویی       ب.ساده زیستی         پ.عدالت ورزی

 5. یکی ازبدترین وزیانبارترین آفات حکومت وسیاست ...است ؟ الف.خود رایی    ب.ریاست طلبی      پ.لغزشگاهای اخلاقی  

 1.یکی ازمهمترین وظایف دینی واخلاقی مردم در قبال مسئولان چیست ؟   امرآنها به خوبیها ونهی آنها از بدیهاست

   2.لغزشگاه های اخلاقی مدیران چیست ؟   1- ریاست طلبی       2- تکبر       3- خود رایی واستبداد در تصمیم گیری

  3.وظایف اخلاقی مردم دربرابرحاکمان چیست ؟ 1. همراهی 2. امربه معروف ونهی از منکر

)   4.وظایف اخلقی حاکمان دربرابر مردم چیست ؟  1. ساده زیستی 2. محبت ومدارا3. برخورد صادقانه بامردم 4. رعایت عدالت

5. فاصله نگرفتن ازمردم)   5.طرفداران این نظریه تقریر دیگری از نظریه جدایی اخلاق وسیاست ارائه داده اندکه آنها را به دو تقسیم کرده اند نام ببرید؟ (1- اخلاق فردی 2- اخلاق سیاسی واجتماعی

   6. وظایف اخلاقی مردم در انتخاب مسئولان چیست ؟

 1- رعایت تناسب فرد و مسئولیت مورد نظر2- توجه به سوابق کاری 3- توجه به اصالت خانوادگی 4- توجه به سوابق دینی و اخلاقی 5- مشورت و رایزنی

7 - برخورد صادقانه با مردم چه نوع برخوردی است ؟  

یعنی آنان را محرم اسرار خود دانستن ودر موارد استثنایی و ضرور همه مسائل حکومتی را با آنان در میان گذاشتن و ار آنها راهنمایی خواستن

  8 - سخن امام (ع) در مورد آموزش های دینی چیست ؟

خدایا تو میدانی آنچه از ما رفت نه به خاطر رغبت در قدرت بود و نه از دنیای ناچیز خواستن زیادت

9 - بهترین راه ارتباطی ملی حاکمان و مدیران با مردم چیست ؟

دیدار رضوی و چهره به چهره است دیدارهای که هرکس بتواند خواسته های خود را به خوبی و بدون ترس بیان کنند

10- ریاست طلبی چیست ؟

یکی از بدترین و زیانبارترین آفات حکومت و سیاست ریاست طلبی است رسیاست و فروانروایی استعداد و زمینه ای بسیار برای جذب افراد و به انحراف کشاندن آنان دارد .

1-یکی از مهمترین و اخلاقی ترین اهداف مناظرات علمی چیست؟    الف-روشنگری     ب-حق خواهی           ج-کشف حقیقت

 2-اخلاق گفتگو اداب مناظره و جدل از روزگار دور همواره مورد توجه چه کسانی بوده است؟

 الف-عالمان    ب-اندیشمندان      ج-منطق دانان

3- چه چیزی به عنوان فعلی از افعال اختیاری انسان منوط به انگیزه فرد از انجام آن است؟

 الف-ارزشمندی گفتگو و مناظره    ب-حق خواهی     ج-روشنگری

 4-این سخن از کیست؟حق را از اهل باطل بگیرید اما باطل را از اهل حق نگیرید ناقدان سخن باشید؟

الف-حضرت عیسی(ع)        ب- حضرت موسی(ع)   ج- حضرت علی(ع)

5- یکی از نکات مهم و تاثیر گذار که همواره در هر مناظره حق طالبانه ای باید مورد توجه قرارگیرد چیست؟

 الف-ملایمت         ب-نرمی      ج-هردو

   6-این سخن از کیست؟ حارث: کوتاه بینانه نگریستی نه عمیق وزیرکانه و سرگردان ماندی.تو  نه حق را شناخته ای تا بدانی اهل حق چه کسانی اند و نه باطل را تا بدانی پیروان ان چه  مردمان؟           الف- حضرت محمد(ص))     ب- حضرت علی(ع)      ج-امام رضا(ع)

7- یکی از برترین و مخربترین افتهای مناظره و گفتگوی علمی چیست؟ الف-صراحت بیان   ب-ملایمت     ج-جدال و مراء

8- کسی که دارای روحیه مراء و جدال است همواره در پی چیست؟

 الف-به کرسی نشاندن سخن خود او    ب-در حقیقت خبر از خود خواهی و غرور خویش  می دهد    ج-هر دو

 9 -اولیاء دین تاکید کرده اند که مراء و جدا حتی در جاهایی که حق به جانب جدال کننده باشد  با چه در تعارف و تضاد است؟

 الف-خطاهای علمی و اخلاقی    ب-ایمان واقعی       ج-دورویی و نفاق

 10- براساس آیات قران کریم،خداوند برای آفرینش انسان با چه کسی به گفتگو پرداخت؟

 الف-ابلیس    ب-ملائکه            ج-آدم          د- الف و ب

 11-یکی از مهمترین بخشهای کتابهای منطقی چه مبحثی است؟ مبحث صناعات خمس

 12-حضرت علی (ع) در مورد اهمیت مناظره و گفتگو چه فرموده اند؟

 و همواره خدا را که بخششهای او بی شمار است و نعمتهایش بسیار در پاره ای از روزگار پس از پاره ای دیگر و در زمانی میان آمدن دو پیامبر بندگانی است که از راه اندیشه با آنان در راز است و از طریق خوردساز

     13-یکی از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر در حوزه معرفتی و مناظره با چه کسانی است؟مناظره با کسانی است که نادانسته در عرصه اندیشه به انحراف کشیده شده اند

. 14-قران کریم در مورد کسانی را که بدون اطلاع از موضوع بحث و حقیقت مسئله مجادله و بحث می پردازند چیست؟

 هان شما،همانان هستید که درباره آنچه نسبت به آن دانشی داشتید محاجه کردید  پس چرا درمورد چیزی که برآن دانش ندارد محاجه می کنید با آنکه خدا می داند و شما نمی دانید. 

-فرق علم اخلاق با فلسفه چیست ؟

الف - بعد شناختی      ب- بعد نظری       ج- بعد عقلانی            د- هیچکدام

2- انواع علم را نام ببرید ؟

الف - علم حضوری و حصولی        ب- علم نافع و غیر نافع       ج - علم عملی و تئوری      د- الف و ج

3- واقعیت همان ............

الف - عامل بیرونی است.       ب –حقیقت است .      ج – وجود ذهنی است .         د- عمل و وجود خارجی است .

4- حسن فعلی – حسن فاعلی

الف - نیت – اخلاص                   ب- عملکرد – نیت    ج-عمل صحیح – نیت خالص           د- فعل پسندیده – نیت فردی

5- کدام سخن در مورد پرسش کردن صحیح نیست؟

الف – رشد یابی           ب- سودجویی          ج- تکامل             د – علم آموزی

6- انتحال یعنی ؟

الف- سرقت ادبی                            ب- خود را به افراد منسوب نمودن   

 ج  - خود را به مذهبی بستن            د-همه موارد

7- پیشرفت جوامع در گرو.......... است .

الف – نقدپذیری         ب- تفکر انتقادی           ج –نقد            د-منطق کاربردی

8- معیشت چیست ؟

الف – تامین درآمد مادی و روحی         ب- تامین هویت اجتماعی

 ج- تامین نیازمادی و معنوی               د-تامین نیاز مادی و روحی

9- کدامیک از موارد جزو آسیب شناسی معاشرت است ؟

الف – دوست یابی     ب- تجسس   ج- سیگارکشیدن    د- رعایت ادب گفتاری و کرداری

10 – فضایل اخلاقی در پژوهش عبارتند از ............

الف-حسن فعلی   ب-حسن نقادی   ج- حسن فاعلی    د-  توجه به مقدمات و متاخرت

11- رابطه میان کار و انسان چه رابطه ای است ؟

الف- تعادلی                 ب-تکاملی               ج- دو طرفه                  د- تعاملی

12- الانسان...................

الف – موجودی اجتماعی    ب-اهل معاشرت     ج-مدنی بالطبع        د- همه موارد

حضرت علی(ع) درپاسخ به این پرسش چه فرمود؟     کسی که گناه را درچشم انسان زیبا جلوه دهد

   3موانع دست يابي به علم حقيقي     4اداب اخلاقي اموختن      

الف)صبر        ب)تجارب نجات بخش        ج)عقل         د)تقوا

الف)صدقه و انفاق        ب)زکات و انفاق           ج)خمس        د)اسراف نکردن

على (ع) در نهج البلاغه حسين نورى همدانى موضوع بحث ما تحليل شخصيت على(ع) در نهج البلاغه است. يعنى مى خواهيم از نهج البلاغه، شخصيت والاى حضرت على(ع) را به دست بياوريم. مقدمتاً مساله اى را عرض مى كنم تا موضوع بحث روشن تر شود. مى دانيم كه هر صاحب قلم و نويسنده و شاعرى در كتاب خودش منعكس است و آن كتاب، انعكاسى است از افكار و روحيات و طرز تفكر و اخلاق مولف، مثلاً جلوه هاى شخصيت فردوسى، طرزفكر و روح حماسى فردوسى، در كتاب شاهنامه روح نصيحت گويى، پند و اندرزگويى سعدى در بوستان و گلستان كاملاً منعكس است.كمااين كه روح عرفانى و تمثيل گرايى ملاى رومى دركتاب مثنوى وروح بزم آرايى نظامى در خمسه اش كاملاً مشخص است.البته تفاوت كتاب شاعران و نويسندگان مختلف با نهج البلاغه از زمين تا آسمان است. براى اين كه مولوى با سعدى يا فردوسى يا نظامى و امثال اين ها كسانى بوده اند كه بيشتر سخنانشان به تناسب زمان حياتشان بوده و فراتر از آن نمى رفته است اما نهج البلاغه اين چنين نيست و به دوره خاصى محدود نمى شود، بلكه هر روز بر تجلى نهج البلاغه كه تجلى گاه حضرت على(ع) است، افزون تر مى شود. شد مبدل آب اين جو چند بار عكس ماه و عكس اختر بر قرار نكته ديگر آن كه اغلب سخنوران و شاعران يك بعدى سخن گفته اند: درخشش فردوسى در رزم، نظامى در بزم، مولوى در تمثيل و عرفان و روح كار سعدى در نصيحت است و با صرف نظر از اين بعد، در ابعاد ديگر عاجزند و سست. اما عجيب است كه در كلمات حضرت على(ع) در هر بعدى، در توحيد و مباحث الهى، مباحث فلسفى، جنگ و جهاد، فرماندهى، زمامدارى، زهد و عبادت و هر موضوعى كه على(ع) سخن بگويد، سخن او در نهايت كمال است. آرى كتاب نهج البلاغه همچون شخصيت على(ع) چند بعدى است.پس اولين نكته اى كه در اين بحث بايد مورد توجه قرار گيرد، اين است كه بدانيم نهج البلاغه داراى چندين بعد و هر بعد هم بى نهايت كامل و در حد اعلاى كمال است. فصاحت و بلاغت على(ع) در نهج البلاغه اولين ديدگاهى كه بايد از آن به نهج البلاغه نگريست به عقيده بنده فصاحت و بلاغت على بن ابى طالب(ع) است. چون در تمام كلمات و سطور و صفحات اين كتاب، فصاحت و بلاغت، شيوايى الفاظ و حلاوت و جذابيتى مى بينيم كه بعد از كلام خدا و پيغمبر خدا هيچ كلامى را پيدا نمى كنيم كه اين اندازه جذاب و با حلاوت و در عين حال لطيف باشد. روى همين جهت، اولين فصل بحث بايستى فصل فصاحت و بلاغت باشد.براى نمونه شاهدى از يكى از شارحان نهج البلاغه به نام ابن ابى الحديد كه خود از علماى اهل تسنن است و شرحى در ۲۰ جلد نوشته و عمرى را با اين كتاب سر و كار داشته و به گفته خودش ۵۰ سال در نهج البلاغه كار كرده، بياوريم.ابن ابى الحديد در جلد ۱۱ شرح نهج البلاغه در شرح خطبه ۲۱۲ مى گويد: حضرت على(ع) بعد از اين كه آيات: الهيكم التكاثر حتى زرتم المقابر را تلاوت فرمود، خطبه بسيار غرايى در زمينه عبرت آموزى بيان فرمود. و اضافه مى كند: كسى كه مى خواهد به وعظ و نصيحت و بيم دادن و هراسان ساختن، به قصد بيدارى و تنبيه بپردازد، كسى كه مى خواهد دل هاى سنگين را به لرزه در بياورد و چهره واقعى دنيا را نشان بدهد، مى بايد كه در اين خطبه دقت كند و به پيروى از چنين خطبه فصيح و شيوايى سخن بگويد. هر كس كه در اين فصل از نهج البلاغه دقت كند، در مى يابد و مى پذيرد كه معاويه، درست مى گويد كه: «كسى جز على راه فصاحت را براى قريش ايجاد و هموار نكرد. اگر تمام فصحاى عرب در يك مجلس فراهم آيند و اين خطبه، خوانده شود، جاى آن دارد كه همگى به سجده بيفتند.» باز ابن ابى الحديد مى گويد: و اين همان است كه بر گروهى از شعرا به هنگام شنيدن اشعار على ابن رقا، يكى از شعراى معروف، گذشت، هنگامى كه اشعار على ابن رقا را بر عده اى از ادبا خواندند تمام شعرا به سجده در افتادند. از آن ها پرسيده شد كه: چرا سجده كرديد، گفتند: چنان كه در قرآن مواردى هست كه وقتى افرادى قرآن را مى خوانند يا كلمات قرآن را مى شنوند، به سجده مى افتند، در نهج البلاغه و اشعار شعرا هم جاهايى هست كه وقتى افراد فصيح، فصاحت شناس، بلاغت شناس، به آن جا مى رسند، بايد به سجده بيفتند.» بعد اضافه مى كند كه:«من در شگفتى و اعجاب فراوان فرو مى روم از اين كه مردى وقتى در كشاكش نبرد، خطابه هايى ايراد مى كند كه كلماتش متناسب با طبيعت شيران و پلنگان است، در عين حال، هنگامى كه لب به موعظه و اندرز مى گشايد، كلماتش نمايانگر طبيعتى چون طبيت زهاد است. راستى شگفت آور است كه على بن ابى طالب(ع) گاهى به صورت قهرمان بزرگ تاريخ در مى آيد، گاهى در جلوه سقراط، فيلسوف يونانى و گاهى با صفات مسيح بن مريم جلوه مى كند.» و بالاخره مى گويد: « به تمام مقدسات عالم سوگند ياد مى كنم كه من ۵ سال است كه مرتب اين خطبه را خوانده ام و تاكنون بيش از هزار مرتبه اين خطبه را خوانده ام و در تمام اين سال هاى طولانى و در هر بار خواندن، اثر تازه اى از تاثر و خوف در روح و لرزه جديدى در قلب و اعضايم ايجاد كرده است. هر بار و هر زمان كه در مضمون اين خطبه دقت كرده ام، حالات و اوضاع دسته اى از نزديكان و بستگان خودم را مجسم ديده ام.» مورد ديگر: ابن ابى الحديد در شرح خطبه ۱۰۸ مى گويد: افراد دقيق و باريك بين بايد به جلال و عظمت كلمات اين خطبه كه رعب و مهابتى خاص در دل انسان ايجاد مى كند به دقت بنگرند تا تاثير كلام شيوا و بليغ را احساس كنند. به راستى پسر ابوطالب چقدر خدا را يارى كرد و به اسلام خدمت نمود گاهى با دست و شمشيرش، گاهى با زبان و منطقش و گاهى با قلب و فكرش و اگر از جهاد و جنگ سخن به ميان آيد على بن ابى طالب سيد المجاهدين و المحاربين است. اگر از وعظ و تذكير سخن بگويم او ابلغ الواعظين و المذكرين است، اگر از خطبه و تفسير سخن به ميان بيايد او رييس الفقها و المفسرين است و اگر از توحيد سخن بگوييم، او امام اهل عدل و موحدين ماست. ليس على الله بمستنكر ان يجمع العالم فى واحد آرى از خداوند شگفت نيست كه جهانى را در وجود يك فرد، اين چنين جمع كند. ديدگاه هاى فلسفى على(ع) در نهج البلاغه دومين جهت بررسى در نهج البلاغه، بعد تعقلى و فلسفى است. آن جا كه سخن على(ع) در نهج البلاغه اوج مى گيرد، عرصه خداشناسى است. امام(ع) گاهى درباره موجودى مثل: مورچه ، خفاش، ملخ و طاووس و يا موجودات خاص سخن به ميان مى آورد، اما گاهى كه اوج مى گيرد، درباره اين كه خدا اول است، آخر است، ظاهر است، باطن است، مطلق است، بسيط است، بى نهايت است، كلام را به كمال مى رساند. ابن ابى الحديد مى گويد: «قبل از اسلام، عرب ها اگر سخن مى گفتند درباره شراب، شتر، جنگ و اين چيزها بود. براى آنان ملائكه و آسمان، خدا و الهيات، بحث هاى تعقلى و فلسفى، اصلاً مطرح نبود. على(ع) اولين كسى است كه در حكمت الهى در بحث هاى فلسفى، اوج سخن را تا به اين حد رسانده است». و اين يكى از فصل هاى بسيار بسيار مهم در نهج البلاغه است. ببينيد براى نمونه در خطبه ۲۸ مى فرمايد: «سبق الاوقات كونه...» اين تنها چند جمله است و همين چند جمله را شارحان نهج البلاغه هر يك به نحوى تفسير كرده اند. ابن ميثم بحرانى، طورى معنا كرده، ملاصدرا طور ديگرى بيان كرده، ابن ابى الحديد نوعى بيان و تفسير كرده، خويى طورى بيان كرده، محمد جواد مغنيه طور ديگر. اين چند جمله به اندازه اى در بحث خداشناسى و حكمت الهى كامل و جالب است كه اين همه آراء گوناگون را در خود جمع كرده است و اين، نمونه اى از كلمات امام(ع) است.                            

غــم دل بــه دوســت گـفتن چه خوشست شهریارا

التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
المقدمة
صلات الفرس والعرب قبل الإسلام وبعده
إنّ الحدود الجغرافية بين الفرس والعرب أكثر من ألف كيلومتر، وكانت هاتان الأمّتان
جارتين منذ آلاف السنين، ومازالتا وقد ربطت بينهما أواصر المحبة والودّ وحسن الجوار
قبل الدين الإسلامي الحنيف وبعده، وخير شاهد على ما نقول، أثر الصداقة الفارسية
العربية في الأدب العربي قبل الإسلام.
فقد هاجم الأحباش جنوب الجزيرة العربية عن طريق البحرالأحمر، وذلك قبل ظهور
الدين الإسلامي الحنيف، ودافع الفرس عن العرب هناك، حيث كانت تربطهم أواصر
المودة مع قبيلة (حِمْير) وهي من القبائل العربية الكبيرة، فقد عبَر الجنود الإيرانيون مياه
الخليج، حتى وصلوا إلى جنوب الحجاز، وقضوا على الأحباش وأنقذوا أبناء حِمْير مما
لحقهم من ظلم على أيدي الأحباش، وذكر المسعودي في كتابه (مروج الذهب) شعراً
لأحد الشعراء الفرس الذين كانوا ينظمون أشعارهم باللغة العربية.
الموضوعات
عالجت حِكمُ الفرس وآدابُهم مسائل وقضايا كثيرة ومُعقّدة، كانت لها أصداء عالية
في حياتهم، حيث وضعت مقاييس للسلوك الاجتماعي، تضمن خير المعاش والمعاد.
وتناولت مسائل سياسية واجتماعية ونفسية، وبعض قضايا اقتصادية وعسكرية ذات
مساس كبير بحياة الناس والمجتمع في ذلك الزمان. وفي هذا المقام يمكن اعتداد
الموضوعات التي أثارها ابن قتيبة في عيون الأخبار وابن عبد ربه في العقد الفريد،
تأثّرات مباشرة بموضوعات الحِكم الفارسية. على أن الغايات البعيدة لهذه الحِكم
والآداب يمكن إبرازها وحصرها في اتجاهين اثنين:
1. المحافظه على المُلك، واستمرار بقائه بعيداً عن العابثين. 2. إصلاح النفس،
والحضّ على السيرة الفاضلة في الحياة، ثم تحقيق المآل المرغوب في الآخرة عن طريق
اتباع ضروب من السلوك توصل إلى هذه الغايات.
وإذا شئنا تحديداً أكثر لموضوعات هذه الحِكم، فإننا نجدها تدور في الأفلاك
Archive of SID
www.SID.ir
43
التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
موضوعات الحِكم والوصايا الفارسية وتوجّهاتها
التالية:
السلطان وما يتصل به.
مسائل اجتماعية (التآخي، المشورة، الشكر، الحوائج...).
النفس الإنسانية وما فيها من خلال مُرْديه وخلال منجية، أو ما سَمّاهُ ابنُ قتيبة
(الطبائع).
الدين وأهدافه البعيدة (الموضوعات الدينية).
موضوعات أخرى جاءت عارضة على هامش الموضوعات السابقة.
أولا: الموضوعات
احتفت الحِكم الفارسية كثيراً بموضوع السلطان والملك، ولا غرو في ذلك؛ فقد كان
المَلك شغلهم الشاغل، وكان المَلِك ظِلّ الله في أرضه عندهم، ويعتقدون أنه مزوّدٌ بحق
إلهي لا رادَّ له ولا غاصب. وقد عُرِف الإيرانيون منذ زمن سحيق بامتلاكهم أمثل نظام
سياسي واجتماعي واضح القسمات بين الملامح، بالقياس إلى الأمم الأخرى المعاصرة
لهم.
وموضوع السلطان موضوع حسّاس ودقيق، فتكفي كلمة تنبس بها شفتا المَلك في
ساعة شؤم لأزهاق أرواح بشرية كثيرة العدد؛ وانسياب ضئيل في تيار الهوى والتعصب
المقيت يورث الدّمار والهلاك لأمة بأكملها؛ وتهاون بسيط في تنفيذ القوانين يجر وراءه
عنتاً ونصباً لكيان بشري كبير. وإذا فالسلطان كان أمراً من صميم حياة الفرس، ولاغرابة
أن يحتلَّ مركز الصدارة في حِكم الحكماء ونتاجات عقول الأذكياء والفقهاء.
وعلى الإجمال يستطيع الباحثُ أن يحددّ الأفكار التي انطوت عليها حِكم الفرس
المتعلقة بالسلطان على النحو التالي:
بقاء السلطان واستمراره: ويمكن أن يصنف في هذا المجال الحِكم المنسوبة إلى
لاسلطان إلاّ برجال، ولا رجالَ إلاّ بمالٍ، » أردشير في عهده المشهور، إذْ يقول أردشير
ابن بابك، 1967 م: 87 ؛ والثعالبي، ) «. ولا مالَ إلاّ بعِمارةٍ، ولا عمارةً إلاّ بعدل وحسن سياسة
( 1301 ق: 12
Archive of SID
www.SID.ir
44
التراث الأدبى
التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
عَدلُ الحاكم: وكثيرة هي الحِكم الفارسية التي تتناول هذه الفكرة، ومنها قول أردشير:
لا يكون العمران حيث يجور السلطانُ، وسلطانٌ عادل خيرٌ من مطر وابلٍ، وأسدٌ حطوم »
ابن بابك، 1967 م: 99 ؛ والثعالبي، ) «. خيرٌ من مَلِك ظلومٍ، وسلطان غشوم خير من فتنةٍ تدومُ
( 1301 ق: 12
مَنْ ظلمَ مِنَ الملوكِ فقد » : ظلم الحاكم: ومثل ذلك الحكمة المنسوبة إلى أوشهنج
ابن ) «. خَرجَ مِنْ كرم الملكِ و الحريةِ، وصار إلى دناءة الشر والتشبه بالرعية والعبيد
( مسكويه، 1952 م: 12
إنحطاط ألف من العِلْية أحمد عاقبةً من » : أهلية الحاكم: كقول سابور بن أردشير
( الثعالبي، 1301 ق: 13 ) «. ارتقاع واحد من السِّفْلة
قال: أيّ الملوك أفضلُ؟ قلتُ: أرأفهم » : أفضل الملوك: جاء في آداب بزرجمهر
( المصدر نفسه: 35 ) «. بالرعية، وأعظمهم عفواً، وأحرصهم على المعروف
الملوك ومجالس العلم: يذكر أن أنوشروان سُئِل: فما الخصلة الواحدة الجامعة لنفي
أن يكون متعلقاً بمجالسة العلماء وأهل الفضل، » : قالة الحسدة والأعداء عن الملوك؟ قال
( المصدر نفسه: 60 ) «. آخذاً بمحاسن أفعالهم
وثمة أفكار كثيرة تناولتها الحِكم الفارسية المرتبطة بالسلطان، ولعلّنا قد عرضنا
أكثرها دورانا على ألسنة حكماء فارس وأكثرها اتصالاً بموضوع السلطان.
الحِكم الفارسية ذات الموضوع الاجتماعي
اهتمت حِكم الفرس بعلاقة الإنسان، تلك العلاقة التي تُعدُّ أساساً لقيام الكيان
الاجتماعي المتماسك البنيان المتراصّ الصفوف. وتنطلق هذه الحِكم من مبدأ الحاجة
الاجتماعية إلى الآخرين في كلّ مجتمع بشري. ولعلّ أهم القضايا الاجتماعية التي
تَعرضّت لها حِكم الفرس ونصائحهم وآدابهم هي:
التآخي (الصداقة): في خضمِّ الحياة المتلاطم الأمواج تظهر حاجة الإنسان إلى
من يأخذ بيده إلى شاطئ الأمان، وإذْ ذاك فلا سبيل إلاّ الأصدقاء والأعوان، الذين
يبثهم الإنسان شكواه ويحكي لهم بلواه، فيجد منهم كلّ عون وتأييد. ولكن الخلّ الوفي
Archive of SID
www.SID.ir
45
التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
موضوعات الحِكم والوصايا الفارسية وتوجّهاتها
والصديق الصادق هو ثالث ثلاثه يندر وجودهم في واقع الحياة، حيث يغيبُ الكيد
والمكر والخداع وراء ستور الزيف والبهرج. وإذا فلا بدّ من أصول وقواعد تحدد للإنسان
مساراً صحيحاً حين يختار أصدقاءه وإخوانه. وقد كثرت الحِكم الفارسية التي تعالج
خصالٌ يعرفُ بها إخوان » : هذا الموضوع. من ذلك  مثلاً  ما جاء في آداب بزرجمهر
العلانية: أن يسترَ الرجلُ منهم علي أخيه ما يعرفه من عيبٍ فيه، وأن يحضره بما يحبّ
ويغيب عنه ما يكره، ولا يخذله عند الشدة، ولا يحسده في الرّخاء ولا يشمتُ به في
المصيبة، ولا يكتمه سِرّهُ، ولايفشي عليه أسراره، ولايحرشه علي إخوانه، ولايسأله ماله،
المصدر نفسه: 19 ) والمحافظة علي الأصدقاء واكتسابهم موضوع ) «. ولايضن عليه ماعنده
قيل: مَنْ أكثرُ صديقاً؟ قلتُ: المتواضعُ، اللين » : خطير، وقد جاء في آداب بزرجمهر
( المصدر نفسه: 16 ) «. الكلمة، العظيم الخطر، الحَمول للمؤونات
المشورة: تعلق الحِكم الفارسية كبير اهتمام علي موضوع التشاور والتناصح؛ لما
يمثله من اجتماع الآراء لينتخب منها أكثرها سداداً وصواباً. وينسبُ إلى أوشهنج قوله:
( ابن مسكويه، 1952 م: 17 ) «. المستشيرُ متحصّنٌ عن السّقَط، والمُستبدُّ مُتهورٌ في الغلط »
قيل لقباذ: أيّ شئ أنفعُ » : وتشير الحِكم الفارسية بجرأة إلى ضرورة المشورة، إذ يقال إنه
للعاقل؟ وأيّ شئ أضرّ له؟ قال: أنفعُ له مشاورة العلماء، والتجربة، والتؤدة؛ وأضرها له
ومشورة الجاهل عديمة الجدوى وينبغي «. الكسل، واتباع الهوى، والعجلة في الأمور
المصدر ) «. أيّ الأشياء أخلفُ؟ قال: مشورة الجاهل » : الابتعاد عنها؛ فقد سُئِل أنوشروان
القرطبي، لاتا: ) «. حسب ذا الرأي له أن يستشيرعالماً، ويطيعه » : نفسه: 53 ) و قال بزرجمهر
أفره الدواب لاغنى به عن السوط، وأعفّ النساء لاغنى بها عن الزواج، » : 45 ) وقال
( المصدر نفسه: 455 ) «. وأعقلُ الرّجال لاغنى به عن المشورة
ابن مسكويه، 1952 م: ) «. ثابرعلي الشكر تكن مستوجباً » : وجاء في مواعظ آذرباذ لابنه
الصبرُ من الشكر، والشكرُ من الفضيلة وهما نوعان: » : 26 ) وينسبُ إلى أنوشروان قوله
صبرٌ علي طاعه الله تعالي. فالصبرعلي طاعه الله أداء الفرائض، والصبرُ عن معصية الله
( المصدر نفسه: 51 ) «. اجتناب المحارم
وتدعو حكمة الفرس إلى إسداء المعروف وبذل العون لإخوان المنشأ والمعاد، فقد
Archive of SID
www.SID.ir
46
التراث الأدبى
التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
هل يستطيع أحدٌ يفعل المعروف من غير أن يرزأ شيئاً؟ قال: نعم، مَنْ » : سُئِلَ بزرجمهر
ومن هذا القبيل أيضاً «. أحببتَ له الخير، وبذلتَ له الودّ، فقد أصاب نصيباً من معروفك
إذا أقبلتْ عليكَ الدنيا، فأنفق؛ فإنها لاتفنى، وإذا أدبرتْ عنكَ » ما ينسب إلى بزرجمهر
«. فأنفق، فإنها لاتبقى
وهكذا يبدو جلياً أن الحوائج كانت موضوعاً بارزاً من موضوعات الحِكم الفارسية
وأفكارها الرئيسة.
الخلال المنجية المردية في النفس البشرية (الطبائع)
إنّ في مقدمة القضايا التي استهدفتها حِكم الفرس السيرة الصالحة والسلوك النبيل
في الحياة؛ بما يحقق للإنسان سلامة النفس والبدن وحسن المآل. ومن الطبيعي تبعاً لهذه
الغاية أن يجد الباحث في حِكمة الفرس ذِكرَ محاسن الأخلاق ومعاليها إلى جانب ذكر
مساويها وسفاسفها. والمقصود من ذلك هو الترغيب بالتزام جادة الفضائل والمكارم،
والتنفير من الأخلاق الفاسدة المزرية. وعلي هذا فقد وجد الفرس في هذه الحِكم بَلسماً
لشفاء الضمائر البليدة والنفوس السقيمة.
1. مكارم الأخلاق
يمكن القول إنّ أهمّ الفضائل التي دعت إليها حِكمُ الفرس هي:
العقل والعلم: ترفع الحِكمةُ الفارسية العقل إلى مرتبة عالية جِدّاً في سِلَّم الفضائل
قيل لأنوشروان: ما بَذْر جميع » : لايضاهيها في السّمو والرفعة إلاّ العلم. ويذكَرُ أنه
الفضائل؟ قال: العقل والعلم. قيل: هل فوق العقل والعلم شئ؟ قال: التوفيق يزينهما،
ابن مسكويه، 1952 م: 51 ) وتلحّ حِكم الفرس علي طلب العلم؛ الذي ) «. والخذلان يشينهما
لسنا بالكدّ في طلب المتاع الذي الذي » : هو سبيل لصلاح الدين والدنيا؛ فقد قال أحدهم
نلتمس به دفع الضر والعَيلة بأحق منا بالكد في طلب العلم الذي نلتمس به صلاح الدين
العلم علي أربعة » المصدر نفسه: 68 ) وتحدد حكم الفرس أفضل أنواع العلم، إذ ) «. والدنيا
أوجه: أن تعلم أصل الحق، الذي لايقوم إلاّ به، وفروعَه التي لابد منها، وقصدَه الذي
Archive of SID
www.SID.ir
47
التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
موضوعات الحِكم والوصايا الفارسية وتوجّهاتها
( المصدر نفسه: 7 ) «. لايقع إلاّ فيه، وضدّه الذي لايفسده إلا هو
خمسة أشياء من سجايا العلماء: ألا يأسَوا علي مافاتهم ولا » وفي آداب بزرجمهر
يحزنوا لما لم يصبهم، ولايرجوا مالاً يجوز لهم فيه الرجاء، ولايستكينوا ويفشلوا في
( ابن مسكويه، 1952 م: 37 ) «. الشدة، ولا يبطروا في الرخاء
«. نسخة كتاب بزرجمهرإلى كسرى » وثمة كلام أخير عن العلم والعلماء نجده في
(47- (أنظر: ابن مسكويه، 1952 م: 48
القناعة والتواضع: وللقناعة والتواضع محل فسيح في عالم الحِكمة الفارسية. وتحدد
ما القناعة وما » : لنا حِكم الفرس معنى القناعة ومعنى التواضع، فيذكرُ أنه قيل لأنوشروان
التواضع؟ قال: أمّا القناعة فالرضا بالقسم، وسخاء النفس عما لاينبغي الرغبة فيه. وأمّا
التواضع، فاحتمال الأذى من كل أحد، ولين الجانب لمن هو دونك. وقيل له: ماثمرة
ابن ) «. القناعة، وما ثمرة التواضع؟ قال: ثمرة القناعة الراحة، وثمرة التواضع المحبة
( مسكويه، 1952 م: 50
الحَزم: من الخلال الحميدة التي نبهت إليها حكِم الفرس الحزمُ؛ فقد جاء في آداب
المصدر ) «. من حزمِ الرجل ألا يخادع أحداً، ومن كمال عقله ألا يخدعه أحدٌ » بزرجمهر
انتهاز الفرصة عند القدرة، وترك الوني فيما » نفسه: 38 ) وتعرّف حِكمة الفرس الحزم بأنه
المصدر نفسه: 12 ) والحازم فيما أشكل عليه من الرأي بمنزلة من ) «. يخاف عليه الفوت
أضلّ لؤلؤةً، فجمع ما حول مسقطها من التراب، فنخله حتى وجدها، وكذلك الحازم
جامع فنون الرأي في الأمر المشكل، ثم يخلصه، ويسقط بعضه حتى يخلص منه الرأي
لاضعةَ مع حزمٍ، » الخاص. (المصدر نفسه: 13 ) والحزم ينزع عن أربابه شوائب الضعه، إذ
( المصدر نفسه: 13 ) «. ولاشرف مع عجزٍ، الحزم مطية النجح، العجزُ يورث الحرمان
تعقيب: ليست مكارم الأخلاق التي أسلفنا الحديث عنها هي وحدها موضوعات
الحِكم الفارسية، فقد كانت ثمة أنماط خلقية دعت هذه الحِكم إلى التحلّي بها. فالحياء
ابن ) «. مَنْ ألبسه الحياءُ ثوبه، غطى علي الناس عيبه » يستر عيوب أصحابه، إذْ إنّ
المصدر ) «. مَنْ جمعَ السخاءَ والحياءَ، فقد استجاد الإزار والرداء » مسكويه، 1952 م: 17 ) و
ما أكلتَه راح » نفسه: 15 ) والكرم، بمقتضى حكمة الفرس، من أمهات الفضائل؛ ذلك أن
Archive of SID
www.SID.ir
48
التراث الأدبى
التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
سماحةُ النفس المستحق البذل، » الثعالبي، 1301 ق: 14 ) والسخاء هو ) «. و ما أطعمتَه فاحَ
ما » ابن مسكويه، 1952 م: 8) وقد سُئل أنوشروان ) «. وبذل الرغائب الجليلة في مواضعها
( المصدر نفسه: 52 ) «. محض الكرم؟ قال: الوفاء بالذمم
كما تهتم حِكم الفرس بالوفاء والزهد، والتقوى، والنية الصالحة، والأعمال الخيرة،
والكلام الحسن، والكياسة والدهاء والمروءة... إلخ.
2. الخلال المزرية بالنفس الإنسانية (الرذائل)
كان موضوع حديثنا فيما تقدم، الوجه المشرق في مرآة الحِكم الفارسية، ممثلاً
بمكارم الأخلاق وأمهات الفضائل. وتبعا لطبيعة البحث، فإنه لابد من نظرة إلى الوجه
الآخر أو القاتم، الذي يمكن تبيينه من خلال كلامهم في العيوب الخلقيه التي تحطُّ من
قيمة الإنسان وتهبط به إلى أدنى مستويات الضّعة والمهانة. علي أن أهم تلك المثالب
والمساوئ الخلقية الوضيعة التي أبْرَزتها حِكم الفرس ونفّرت منها:
الهوى: والهوى آفة الآراء وطريق المزالق والأخطاء ترنو إليه النفسُ الفارسية
ما الذي يعرفُ » : بشزْرٍ، وبغضة. والهوى شَينٌ للملوك ومنقصة؛ فقد قيل لأنوشروان
به الوالي رضا الرب عنه؟ قال: ما رضى اللهُ عن والٍ لايدع لذاتِه وهواه، ولايترك
المصدر نفسه: 50 ) و ) «. شهواته في إصلاح رعيته وبَسط العدل فيهم، ورفع الظلم عنهم
المصدر نفسه: 36 ) وقيل ) «. أنفذُ شئ في هلاك الإنسان الهوى المتبع » في آداب بزرجمهر
سَمعناكم تقولون: مَنْ كَرِهَ العارَ، فليتجنبْ خمس خصال، فما هي؟ قال: » : لأنوشروان
أيّ » : المصدر نفسه: 57 ) وقيل له ) «. نعم؛ الحِرص، والشّح، واحتقار الناس، والمطل بالعِدة
( المصدر نفسه: 60 ) «. الأشياء أولى بالاجتناب؟ قال: أجلها نصيباً من الهوى
الجهل والجهلاء: صبَّتْ حِكمُ الفرس جام غضبها علي الجهل ومن وقعوا فريسة
ثماني خصال من طباع » : له. ونجد في هذه الحِكم تحديداً لصفات الجُهّال؛ إذ تقول
الجهال: الغضبُ في غير معنى، والإعطاء في غير حق، إتعاب البدن في الباطل، وقلة
معرفة الرجل صديقه من عدوّه، ووضعه السِّر في غير أهله، وثقته بمن لم يجربه، وحُسن
المصدر نفسه: 12 ) ويذكر أنه قيل ) «. ظنّه بمن لاعقل له ولا وفاء، وكثرة الكلام بغير نفع
Archive of SID
www.SID.ir
49
التراث الأدبى  السنة الثانية  العددالسابع
موضوعات الحِكم والوصايا الفارسية وتوجّهاتها
ابن ) «. ما بالكم لاتعاقبون الجَهَلة، قال: لأنّا لانريد من العميان أن يبصروا » : لبزرجمهر
ما ورَّثت الآباءُ الأبناءَ شيئاً أفضل من الأدب؛ » : 3) وينسب إليه قوله / قتيبة، 1952 م: 103
(2/ المصدر نفسه: 120 ) «. لأنها تُكتسب المالُ بالأدب، وبالجهل تتلفه فتقعد عُدما منهما
تعقيب: ثمة رذائل أخرى كثيرة أشارت إليها حِكمُ الفرس، بإسلوب غاية في التحذير
والتنفير، من مثل: الغضب والشهوة والحقد والنميمة والبغي واللجاج... إلخ.
الموضوعات الدينية في الحِكم الفارسية
تشغل القضايا الدينية حيزاً كبيراً في ديوان الحِكمة الفارسية. وهذا يتمشّى مع طبيعة
الاهتمام الذي يظهره الفرسُ إزاء دينهم، حيث يكنُّون له احتراماً منقطع النظير فالدين
الثعالبي، 1301 ق: 14 ) ويحدد لنا بزرجمهر الحكيم ) «. العُقدة والعُمدة والعُدة » : عندهم هو
فإن قيل: ما دين الله؟ قلتُ: دينُ الله: الحَسنات، وحُسن » : ماهية الدين عند الفرس، فيقول<

:: موضوعات مرتبط: التراث الأدبى , ,
:: بازدید از این مطلب : 1450

واژه ی وحی ومشتقات آن در قران از آن به كداميك از معانی زير نيامده است ؟  ص23

 الف)هدايت غريزپی                   □ ب)الهام                        □ ج)اشاره پنهانی             □  د) هدايت تشريعی                                       ■   2- وحي رسالي كه شاخه نبوت بشمار مي  آيد چند بار در قران ياد شده است ؟ ص24 الف ) هفتاد                                                         ■                 ب ) چهل                                                           □  ج) شصت                                                          □                     د) پنجاه                                                            □ 3- كدام مورد جزء وحي سه گانه نيست ؟  25ص  الف ) وحي مستقيم                                                □       ب ) صوت آفريني                                              □       ج ) القاي به وسيله فرشته اي                                 □                      د ) وحي به صورت وحي                                    ■   4- در تاريخ تعداد كاتبان وحي به بيش از چند نفر مي رسد ؟ 28 ص   الف ) بيش از چهل نفر                                           ■                             ب ) بيش از هفتاد نفر                                           □       ج ) بيش از شصت نفر                                          □                              د ) بيش از پنجاه نفر                                            □       5- در چه زماني تكثير رسمي قرآن شده و به كشور هاي اسلامي فرستاده شده است ؟ ص28   الف ) زمان حضرت علي                                        □                 ب) عمر                                                           □    ج ) عثمان                                                           ■                                    د )                                                                     □ 6.   تمامي اهداف پيامبران الهي در كدام يك از مفهوم هاي زير مي توان يافت ؟ ص30 الف ) هدايت انسان به سوي خداوند                               ■          ب ) هدايت انسان به سوي كتاب خود                          □ ج ) توصيه به عدالت و نيكو كاري                                □      د ) هدايت انسان به سوي گفتار خود                            □ 7- اهداف نزول قرآن چند مورد است ؟  29ص  الف )11   ■              ب )12 □                  ج ) 13   □                           د ) 4      □      8– ارزش های جاودان قرآن چند مورد است ؟ ص30 الف )  11  □              ب ) 12   □               ج )   13 □                         د )    14   ■    9- آيه زير به كدام مورد از ارزشهای جاودان قران بر مي گردد ؟ ص30 "و تعاونوا علی البر و التقو ی ولا تعاونوا علی الاثم والعدوان " الف )توصيه به عدالت ورزي و نيكو كاري                    □   ب ) دعوت به كارهاي نيك و پرهيز از كارهاي ناپسند    ■                  ج ) دعوت به تفكر و تدبر                                       □                  د ) سفارش در نيكي به پدرومادر                              □ 11- آيه زير به كدام مورد ارزش هاي جاودان قران مي پردازد ؟ ص30 "ان الله يامر بالعدل و الاحسان و ايتاء ذی القربی عن الفحشاء والمنكر" الف ) دعوت به تفكر و تدبر                                 □               ب) توصيه به عدالت ورزي و نيكو كاري              ■ ج) دعوت به كارهاي نيك و پرهيز از كارهاي ناپسند  □ د ) دعوت به توكل و اعتماد به خدا                         □ 12- " يا ايها الذين امنوا استجيبوا الله وللرسول اذا دعاكم لما يحييكم  " ص30 آيه بالا به كدام مورد از ارزشهاي جاودان قران مي پردازد ؟ الف ) دعوت به عدالت ورزي و نيكو كاري              □ ب) دعوت به كارهاي نيك و پرهيز از كارهاي ناپسند  □ ج) دعوت به خدا و پيامبرش                                 □ د) دعوت به حيات برين و پايدار                            ■ 13-- آيه زير به كدام مورد ارزش هاي جاودان قران مي پردازد؟    ص31 "انّ الذين قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل عليهم الملائكه الا تخافوا و لا تحزنواوابشروا بالجنه التي كنتم توعدون .") الف ) دعوت به اميد و نشاط و دوري از نوميدی           □ ب ) دعوت به استقامت و پايداري در زندگی                □ ج) دعوت به توكل و اعتماد به خدا                            ■ د) دعوت به تلاش و بهره گيري از توانايي هاي ذاتي     □ 14- آيه زير به كدام مورد ارزش هاي جاودان قران مي پردازد؟   ص31 (( قل يا عبادي الذين اسرفوا علي انفسهم لا تقنطوا من رحمه الله  )) الف ) دعوت به تلاش و بهره گيري از توانايي هاي ذاتي   □ ب) دعوت به اميد و نشاط و دوري از نوميدي                ■ ج) دعوت به كارهاي نيك                                         □ د) دعوت به توكل و اعتماد به رحمت بزرگ خدا            □ 15- آيه زير به كدام مورد ارزش هاي جاودان قران مي پردازد؟ ص31  " و لا تقفُ ما ليس لك به علمٌ ان السمع و البصر و الفؤاد كل اولئك كان عنه مسئولا ً" الف ) دعوت به علم و عبادت خداوند                             □ ب) پرهيز از سخن غير عالمانه                                   ■ ج ) دعوت به اعتدال در رفتارهاي اقتصادي                    □ د) دعوت به عدالت ورزي و نيكو كاري                         □ 16- واژه يتفسير در لغت عرب به كدامين معانی زير نمی باشد ؟        ص38    الف ) پرده برداشتن           □                                       ب) پيــدا و روشــن كردن       □       ج )    پديد آوردن          □                                         د) معني و مفاهيم رساندن      ■ 17- قديمي ترين تفسير مدون قرآن چه تفسيري و از اصحاب كدامين امامان مي باشد ؟  ص38 الف ) تفسير سعيد بن جبير – امام صادق                                                □ ب ) مجاهد بن جبر – امام سجاد                                                           □ ج)  سعيد بن جبير – امام سجاد                                                            ■ د )  مجاهد بن جبر – امام صادق                                                          □ 18- مفسران ازآغاز تا كنون با دو شيوه تفسير به  قران پرداخته اند كدامين موارد زير مي باشد ؟ ص39 الف ) ترتيبي – تشريحي                                                                     □                                                                                      ب ) ترتيبي - موضوعي                                                                      ■ ج) ترتيبي نزولي                                                                               □ د ) ترتيبي – تكويني                                                                             □   19- تفسير مجمع البيان از كدام يك از شخصيت هاي زير مي باشد ؟ ص39 الف ) رازي          □                                  ب) شيخ طوسي                      □          ج ) شيخ طبرسي ■                                   د) شيخ زمخشري                   □ 20- تفسير تبيان  از كدام يك از شخصيت هاي زير مي باشد ؟            ص39 الف ) شيخ طبرسي  □                                    ب) رازي                           □        ج) شيخ طوسي      ■                                     د) سيد هاشم بحراني              □ 21- دو كونه از روش هاي تفسير مي باشد ؟  ص39 الف ) ترتيبي – موضوعي   □                                       ب) نقلي – اجتهادي  ■ ج) نقلي – موضوعي         □                                         د ) هيچ كدام          □ 22- تفسير البرهان از كدام يك از شخصيت هاي زير مي باشد ؟      ص40 الف ) شيخ طبرسي      □                 ب) سيد هاشم بحراني                            ■   ج) ابن جمعه مويزي  □                   د) علامه طباطبايي                              □ 23- تفسير نور الثقلين از كدام يك از شخصيت هاي زير مي باشد ؟   ص40 الف ) سيد هاشم بحراني □                            ب ) ابن جمعه مويزي               ■        ج)    شيخ طبرسي       □                                د) شيخ طوسي                     □ 24- متون قرآن , ,
:: بازدید از این مطلب : 16125